Ο Allan Pease είναι παγκόσμια κορυφαίος ειδικός στη γλώσσα του σώματος. Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε σαράντα δύο γλώσσες και διαβαστεί από εκατομμύρια αναγνώστες. Δίνει διαλέξεις σε στελέχη μεγάλων οργανισμών, πολυεθνικών επιχειρήσεων, έχει συνεργαστεί με πολιτικούς, επιστήμονες και ανθρώπους της αγοράς και έχει εμφανιστεί σε πάρα πολλές τηλεοπτικές εκπομπές, που έχουν παρακολουθηθεί από εκατομμύρια τηλεθεατές.
Η σύζυγός του Barbara Pease είναι διευθύντρια της Pease International, που εδρεύει στην Αυστραλία και παράγει εκπαιδευτικό υλικό και προγράμματα για επιχειρήσεις και κυβερνήσεις παγκόσμια. Μαζί με το σύζυγό της, έχουν συγγράψει το διεθνές best seller «Γιατί οι άντρες όλο ψέματα λένε… και οι γυναίκες με το τίποτα κλαίνε», καθώς και το «Απόλυτο βιβλίο για τη γλώσσα του σώματος» (εκδόσεις Έσοπτρον), για το οποίο θα μιλήσω σε αυτό το άρθρο.
Η γλώσσα του σώματος (body language) είναι η αρχαιότερη ανθρώπινη γλώσσα. Πριν καν σχηματιστούν οι πρώτοι ήχοι, φθόγγοι, λέξεις, προφορικός λόγος, γράμματα και γραπτός λόγος, οι πρώτοι άνθρωποι επικοινωνούσαν αποτελεσματικά μέσω της χρήσης του σώματός τους, εκδηλώνοντας οικειότητα, χαρά, λύπη, εχθρικότητα, επιθετικότητα, συγκατάβαση και κοντολογίς όλο το φάσμα των ανθρώπινων συναισθημάτων. Μάλιστα, η γλώσσα του σώματος έχει κάποια γενικά και παγκόσμια χαρακτηριστικά, που την καθιστούν ένα «εισιτήριο διαρκείας» στο διεθνές περιβάλλον, επομένως απολύτως χρήσιμη για ανθρώπους που ταξιδεύουν συχνά σε άλλες χώρες, για τον οποιοδήποτε λόγο (εργασία, σπουδές, αναψυχή κ.ά.).
Ανεξάρτητα, όμως, από αυτό, η γλώσσα του σώματος αποτελεί ένα ιδιαίτερα χρήσιμο εργαλείο κατανόησης του καθημερινού ανθρώπινου περιβάλλοντός μας, στη δουλειά, στην οικογένεια, στις συναναστροφές, στα μέσα μεταφοράς, παντού όπου υπάρχουν και κυκλοφορούν άνθρωποι. Μέσω της γλώσσας του σώματος, μπορεί κανείς να διαβλέψει την αλήθεια πίσω από τις λέξεις που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι ή και όταν ακόμα δεν μιλούν και κατ’ επέκταση να προβλέψει τη συμπεριφορά τους ή και τις αποφάσεις τους. Ως τέτοια, είναι εξαιρετικά χρήσιμη για όσους εργάζονται στον τομέα των πωλήσεων, αλλά και σε οποιονδήποτε συνεργάζεται με άλλους, εξαρτώμενος κατά κάποιον τρόπο από αυτούς.
Θεωρώ σημαντικό να τονίσω ότι η γλώσσα του σώματος υπάρχει ανεξάρτητα από εμάς και επομένως αυτό που διαφέρει είναι το αν και πόσο την καταλαβαίνουμε. Εμπειρικά, έχει καταδειχθεί ότι σε γενικές γραμμές οι γυναίκες έχουν αυξημένη ικανότητα κατανόησής της, που συχνά παρεξηγείται ως «διαίσθηση». Στην ουσία, διαίσθηση είναι η ικανότητα να βρίσκει κανείς στον άλλο τις αντιφάσεις ανάμεσα σε όσα λέει και στη γλώσσα του σώματός του. Οι γυναίκες τα καταφέρνουν καλύτερα, γιατί αξιοποιούν περισσότερες περιοχές του εγκεφάλου τους από τους άνδρες, γεγονός που εξηγεί και γιατί μπορούν να κάνουν περισσότερα πράγματα ταυτόχρονα.
Το βιβλίο «Το Απόλυτο Βιβλίο για την Γλώσσα του Σώματος» (“The Definitive Book of Body Language”) των Allan και Barbara Pease συγκεντρώνει τα τελευταία συμπεράσματα παγκόσμιων ερευνών γύρω από τη γλώσσα του σώματος, σε κάθε επίπεδο έκφρασής της (μέρος του σώματος), αποτελώντας έναν ιδιαίτερα εύχρηστο οδηγό για τη μη λεκτική επικοινωνία των ανθρώπων. Θα προσπαθήσω να παραθέσω ορισμένα μόνο από τα σημαντικότερα διδάγματά του, δεδομένου ότι περιλαμβάνει μεγάλο όγκο πληροφοριών.
Η πρώτη παραδοχή για την ενασχόληση με τη γλώσσα του σώματος που γίνεται στην ανθρώπινη συμπεριφορά είναι ότι οι άνθρωποι δεν είναι πάντοτε ειλικρινείς – άλλοτε συνειδητά και άλλοτε όχι. Η σκοπιμότητα ή απλώς η αδυναμία έκφρασης (για τον οποιοδήποτε λόγο από τη γνωστική ανεπάρκεια μέχρι την ιδιοσυγκρασία) συχνά οδηγούν τους ανθρώπους στο να μην λένε αυτό ακριβώς που νιώθουν ή θέλουν, με αποτέλεσμα να πρέπει να διερευνηθεί η γλώσσα του σώματός τους, ώστε να γίνουν πλήρως κατανοητοί.
Θα παρεμβάλλω σε αυτό το σημείο το ιδιαίτερα διδακτικό ιστορικό παράδειγμα του πρώτου debate στην ιστορία των ΗΠΑ μεταξύ των υποψήφιων Προέδρων του 1960 Κένεντι και Νίξον. Όσοι το άκουσαν από το ραδιόφωνο πείστηκαν ότι τις εντυπώσεις είχε κερδίσει ο Νίξον, ενώ όσοι το παρακολούθησαν από την τηλεόραση πείστηκαν μακράν για την ικανότητα του Κένεντι, ο οποίος αποτέλεσε και τον τελικό νικητή.
Μια πρώτη και πολύ συνήθης κίνηση που κάνουμε οι άνθρωποι είναι να κουνάμε το κεφάλι δεξιά-αριστερά, για να δείξουμε ότι διαφωνούμε με κάτι. Αυτή η συμπεριφορά ξεκινά από την περίοδο του θηλασμού και την κάναμε, όταν είχαμε χορτάσει και δεν θέλαμε άλλο τη θηλή!
Ένα μυστικό στην ανάγνωση της γλώσσας του σώματος, σύμφωνα με τους Pease, είναι η ολιστική προσέγγιση μιας συμπεριφοράς, δηλαδή του συνόλου των κινήσεων και της στάσης ενός ανθρώπου, στο πλαίσιο της υπάρχουσας κατάστασης. Για παράδειγμα, ενώ ξέρουμε ότι γενικά το σταύρωμα των χεριών στο στήθος δηλώνει αμηχανία και αμυντική στάση, ας έχουμε πάντα κατά νου ότι είναι και κάτι που κάνουμε όταν απλώς ..κρυώνουμε!
Όπως δείχνουν και διεθνείς έρευνες, η ισχυρότερη ένδειξη ότι ο απέναντί μας λέει ψέματα είναι το άγγιγμα του προσώπου. Πρόκειται για συμπεριφορά που ξεκινά στα παιδιά ως φράξιμο του στόματος με την παλάμη και εξελίσσεται σε διακριτικότερο άγγιγμα του προσώπου μεγαλώνοντας. Έρευνα έδειξε ότι ειδικά το άγγιγμα της μύτης σε αυτές τις περιπτώσεις οφείλεται στην έκκριση ουσιών στο αίμα από τον εγκέφαλο, λόγω του στρες που προκαλεί η συναίσθηση ότι λέμε ψέματα!
Στις χειραψίες, το βιβλίο επιβεβαιώνει τη μεταφορική διάσταση της έκφρασης ότι την κυριαρχία έχει αυτός που έχει το «πάνω χέρι», δηλαδή αυτός που καλύπτει την παλάμη του άλλου, σε σχέση με τον κάθετο άξονα. Στην τηλεόραση, οι πολιτικοί επιδιώκουν να βρίσκονται στα αριστερά της κάμερας, ώστε να φαίνεται ότι έχουν το «πάνω χέρι». Αυτό ήταν κάτι που μετ’ επιτάσεως επιδίωκε ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Γ. Μπους (ο νεότερος). Αν, λοιπόν, κάποιος σας δίνει το χέρι με την παλάμη στραμμένη προς τα κάτω και δεν θέλετε να του αφήσετε τον «έλεγχο», ισορροπήστε τη χειραψία σε οριζόντια θέση!
Περνάμε στο χαμόγελο. Το αληθινό χαμόγελο φαίνεται στα μάτια. Έτσι, οι άνθρωποι με ρυτίδες έκφρασης στα πλαϊνά των ματιών έχουν υπάρξει γενικά ειλικρινέστεροι σε χαμόγελα στη ζωή τους. Το χαμόγελο μόνο με το στόμα, το ψεύτικο ή βεβιασμένο, συνήθως είναι μη συμμετρικό και εντονότερο στην αριστερή πλευρά του προσώπου. Επιπλέον, οι Pease διατείνονται ότι το χαμόγελο είναι μεταδοτικό, όπως ίσως ήδη θα έχετε παρατηρήσει, ενώ, όπως συμβαίνει και με άλλες εκφράσεις, σε δύσκολες στιγμές προκαλεί τη διάθεση που το προκαλεί – δηλαδή, αν σε μια δύσκολη στιγμή χαμογελάσετε αληθινά, η διάθεσή σας θα βελτιωθεί.
Σε δύσκολες στιγμές, εξηγείται στο βιβλίο ότι οι γυναίκες συνήθως περνούν το ένα χέρι μπροστά από το σώμα τους, για να πιάσουν τον αγκώνα ή βραχίονα του άλλου. Αυτή η αμυντική στάση αποτελεί ασυναίσθητα ανάμνηση της προστασίας που ένιωθαν στην παιδική ηλικία, όταν τις αγκάλιζαν ή τις έπιαναν από το χέρι οι γονείς τους και τώρα το κάνουν, για να την ξανανιώσουν!
Το τσιγάρο, οι τσάντες, οι χαρτοφύλακες, οι ανθοδέσμες, τα γυαλιά και οποιοδήποτε αντικείμενο μπορεί είτε να απασχολεί τα χέρια είτε και να αποτελεί εμπόδιο ανάμεσα σε έναν άνθρωπο και τον άλλο χρησιμοποιείται, σύμφωνα με τους συγγραφείς, για κέρδος χρόνου ή και άμυνα, ως νοητό φράγμα. Έτσι, λοιπόν, αν θέλετε να πιέσετε έναν καπνιστή να λάβει γρήγορα μιαν απόφαση, συναντηθείτε μαζί του σε χώρο όπου δεν επιτρέπεται το κάπνισμα!
Υπάρχουν βεβαίως και σημαντικές διαφορές ανάμεσα στις κουλτούρες των λαών. Η μεγαλύτερη διαφοροποίηση παρατηρείται στην Ασία. Ειδικότερα, το περπάτημα χέρι-χέρι μεταξύ δύο ανδρών στον αραβικό κόσμο είναι ένδειξη σεβασμού –και όχι φυσικά gay friendliness! Στην Ιαπωνία, το παρατεταμένο κοίταγμα των ματιών θεωρείται ασέβεια, ενώ το γνέψιμο του κεφαλιού δεν σημαίνει «ναι, συμφωνώ», αλλά «ναι, σε ακούω»!
Η στάση των χεριών «σκεπή» (επαφή των ακροδακτύλων και γωνία στραμμένη προς τα κάτω)δείχνει αυτοπεποίθηση αυτού που το κάνει, όπως και η παλάμη πάνω στο τραπέζι (εξουσία). Το κοίταγμα με τα μάτια στραμμένα προς τα πάνω, όταν το κεφάλι γέρνει προς τα κάτω ή και πλάγια, που χρησιμοποιήθηκε πολύ από τη λαίδη Ντι και γενικά χρησιμοποιείται από γυναίκες, προκαλεί συμπάθεια και τη διάθεση στους άνδρες να παίξουν προστατευτικό ρόλο. Όταν σταυρώνουμε καθήμενοι τα πόδια, το σημείο που δείχνουν καταδεικνύει και το πού θέλουμε να πάμε. Τέλος, σε μια αίθουσα συσκέψεων, ο επικεφαλής δεν κάθεται ποτέ με την πλάτη στην πόρτα.
Και άλλα πολλά tips, σημεία που μπορεί να έχετε παρατηρήσει στους ανθρώπους, με τους οποίους συναναστρέφεστε, χειρονομίες που έχετε κάνει ή δει, περιλαμβάνονται σε αυτήν τη βίβλο του body language. Το βιβλίο είναι δοσμένο με απλό, αλλά έξυπνο τρόπο, είναι πλούσιο σε σκίτσα και φωτογραφίες, που οπτικοποιούν το body language, και διαιρείται σε κεφάλαια, ανάλογα με το μέρος του σώματος που αναλύεται. Επομένως, είναι απολύτως εύχρηστο και μπορεί να βοηθήσει στην κατανόηση της γλώσσας του σώματος των άλλων, αλλά και στην καλλιέργεια της αποφυγής «κακοτοπιών» στη δική μας γλώσσα.
Κλείνοντας, πρέπει να αναφερθεί ότι η μελέτη της γλώσσας του σώματος έχει κατηγορηθεί ως κερδοσκοπική και εκμεταλλευτική των ανθρώπων, ειδικά από όσους ασχολούνται με πωλήσεις. Σε απάντηση αυτού του ισχυρισμού, ας έχουμε κατά νου ότι ως γλώσσα, το body language αποτελεί εργαλείο επικοινωνίας των ανθρώπων και ως τέτοιο αποκτά την αξία του σκοπού, για τον οποίο παρατηρείται ή αξιοποιείται. Επιπλέον, η αποκάλυψη της αλήθειας στη συμπεριφορά ενός ψεύτη νομίζω ότι έχει αυταπόδεικτη αξία.
current_Panos
