Κάθε χρόνο την περίοδο των Χριστουγέννων, επικρατεί στοχασμός ανάμεσα στους Beauty Guards. Και τούτο γιατί κάθε χρόνο, προσδοκούμε να γράψουμε ένα άρθρο που να καθρεπτίζει μέσα του πιστά το νόημα της μεγάλης αυτής εορτής της Χριστιανοσύνης. Γιατί τα Χριστούγεννα δεν είναι μόνο μελομακάρονα, ψώνια, στολισμός δέντρου, οικογενειακά τραπεζώματα και ξεκούραση όπως πολύ συχνά έχει εντυπωθεί στη συνείδηση του σύγχρονου ανθρώπου. Τα Χριστούγεννα είναι κάτι πολύ πιο βαθύ και ουσιαστικό απ’ όλα αυτά. Έτσι, κάθε χρόνο, ατελείωτες συναντήσεις, συνοδευόμενες από καφέδες και brainstorming (εντάξει και γλυκά…παραμένουμε αθεράπευτοι γλυκατζήδες) λαμβάνουν χώρα στους κόλπους του Beauty Guard. Όχι όμως και φέτος! Φέτος ήταν όλα ξεκάθαρα σε εμάς για το τι θέλαμε πραγματικά να γραφτεί για το νόημα των Χριστουγέννων. Και ήταν ξεκάθαρα, εξαιτίας της τυχαίας γνωριμίας που είχαμε προ ολίγων μηνών με έναν Μοναχό του Αγ. Όρους, που ζει τη μοναχική ζωή της Χριστιανοσύνης τα τελευταία 25 χρόνια. Του ζητήσαμε να μας μιλήσει για τα Χριστούγεννα, όπως αυτά βιώνονται στην καρδιά της Ορθοδοξίας, να μας δώσει ένα μήνυμα για τον σύγχρονο άνθρωπο και το έκανε με πολύ κατανόηση και χαρά. Το μόνο που μας παρακάλεσε ήταν να σεβαστούμε την γαλήνη του. Οι άνθρωποι αυτοί, ταπεινοί όντες, δεν αρέσκονται καθόλου στη δημοσιότητα. Έτσι, σε αυτό το άρθρο, δεν θα σας πω το όνομα του Γέροντα, θα σας δώσω όμως την ουσία του.. όπως αυτή ειπώθηκε από τον ίδιο..
«Τα Χριστούγεννα παιδιά μου, εδώ στο Περιβόλι της Παναγίας, νοούνται και βιώνονται πολύ διαφορετικά απ’ ότι στον εξωτερικό κόσμο. Ιδέες όπως το στολισμένο πολύχρωμο δέντρο ή όπως αυτή της χλιδής, των δώρων, της πολυτέλειας, της μεγάλης ποικιλίας εδεσμάτων δεν υπάρχουν. Ο εορτασμός της γέννησης του Ιησού Χριστού πραγματοποιείται με αμέριστη απλότητα αλλά ουσιαστική κατάνυξη. Μα θα απορήσει κανείς πως είναι δυνατόν να γιορτάζονται τα Χριστούγεννα χωρίς γιορτή, χορό, τραγούδι, δώρα και καλό φαγητό… κι όμως παιδιά μου, ο μόνος τρόπος για να βιώσει κανείς το πραγματικό πνεύμα των Χριστουγέννων, είναι να το κάνει πνευματικά, χωρίς την ύπαρξη εξωτερικών όρων και συνθηκών.»
Και τελικά Γέροντα, τι είναι τα Χριστούγεννα; (Τον ρωτήσαμε…)
«Τα Χριστούγεννα είναι η ανάμνηση της γεννήσεως του Χριστού. Ο Θεός ενσαρκώθη, (…δι᾿ ἡμᾶς τους ἀνθρώπους κα δια την ἡμετέραν σωτηρίαν κατελθόντα ἐκ τῶν οὐρανῶν και σαρκωθέντα ἐκ Πνεύματος Αγίου και Μαρίας τῆς Παρθένου και ἐνανθρωπήσαντα.) Έγινε άνθρωπος για να οδηγήσει εμάς στη σωτηρία, μας έδωσε τα μυστήρια, τη μετάνοια, την εξομολόγηση, την άφεση των αμαρτιών, τη Θεία Κοινωνία, για τη θεραπεία των τραυμάτων, των θλίψεων, της απελπισίας. Αυτό το μεγάλο θαύμα, αυτή τη γιορτή εμείς οι μοναχοί, αλλά και όλοι Χριστιανοί οφείλουμε να την περιμένουμε με προετοιμασία διαφορετική, από αυτή που επιβάλει η σύγχρονη κοινωνία της εμπορευματοποίησης, της μαζικότητας και του υπερκαταναλωτισμού. Ετοιμαζόμαστε με νηστεία που είναι απαραίτητη για την κάθαρση της ψυχής, για άφεση αμαρτιών που επιτυγχάνεται δια της εξομολόγησης, με συγχώρηση των αδελφών μας και όχι απλά ανοχή. Τα τροπάρια στην εκκλησία έχουν χαρμόσυνο μήνυμα που δίνει ζωή, ελπίδα και υπενθυμίζει τον πραγματικό σκοπό του ανθρώπου πάνω στη γη:
«Χριστός γεννᾶται, δοξάσατε. Χριστός ἐξ οὐρανῶν ἀπαντήσατε. Χριστός ἐπὶ γῆς, ὑψώθητε.
ᾌσατε τῷ Κυρίῳ πᾶσα ἡ γῆ, κα ἐν εὐφροσύνῃ, ἀνυμνήσατε λαοί, ὅτι δεδόξασται»
Και θα σας πω και τούτο… όταν ο άνθρωπος κατανοήσει αυτή τη μεγάλη αλήθεια και αποφασίσει να συμμετάσχει στον εορτασμό των Χριστουγέννων ουσιαστικά, θα διαπιστώσει πως όλη αυτή η διαδικασία μόνο στέρηση δεν κρύβει. Είναι τόσο μεγάλα τα πνευματικά δώρα που δίδονται ως ανταμοιβή, που δεν έχει δυσκολία στο να συμμετάσχει. Γιατί στην πραγματικότητα δεν εγκλωβίζεται, απελευθερώνεται από όλα τα μάταια του κόσμου τούτου που ως ανθός παρέρχεται…
“ἄνθρωπος, ὡσει χόρτος αἱ ἡμέραι αὐτοῦ· ὡσει ἄνθος τοῦ ἀγροῦ, οὕτως ἐξανθήσει·”
Το πιο ελπιδοφόρο δε, είναι ότι τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερος κόσμος κατανοεί την αξία όλων των προλεγόμενων και μετάσχει ουσιαστικά στην εορτή της γεννήσεως του Κυρίου. Είναι χαρακτηριστική, μα και συγκινητική, η προσέλευση των πιστών κάθε χρόνο στο περιβόλι της Παναγίας τις άγιες αυτές ημέρες. Όλοι αυτοί οι πιστοί κάνουν ένα μακρύ ταξίδι, που πολλές φορές είναι δύσκολο για εκείνους είτε για πρακτικούς είτε ακόμη και για οικονομικούς λόγους, προκειμένου να βιώσουν χαρά και ελπίδα. Αφήνουν την οικογένεια τους πίσω και έρχονται συνειδητοποιημένοι και μετάσχουν ουσιαστικά και με σεβασμό σε όλα τα δρώμενα και τα Μυστήρια. Και εμείς εδώ οι μοναχοί, παρόλη την ανάγκη μας για απομόνωση και προσευχή, τους δεχόμαστε πάντοτε με πολύ αγάπη και κατανόηση. Η μοναστηριακή φιλοξενία στο Αγ. Όρος χαρίζεται απλόχερα σε κάθε αδελφό μας»
Και συνεχίζοντας, ο γέροντας μας μίλησε για όλη την τελετουργική διαδικασία που ακολουθείται μέχρι την ημέρα της γεννήσεως…
«Κάθε χρόνο στις 15 Νοεμβρίου, ξεκινάει το λεγόμενο σαρανταήμερο, που στην πραγματικότητα είναι η δεύτερη μακρά περίοδος νηστείας μετά την Μεγάλη Σαρακοστή. Εμείς οι μοναχοί δεν τρώμε ούτως ή άλλως ποτέ το κρέας. Κατά τη νηστεία αυτή δεν τρώμε ούτε τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Για την ακρίβεια, από τις 15 έως τις 20 Νοεμβρίου, τρώμε μόνο φαγητό που να περιέχει λάδι την Τρίτη, την Πέμπτη, το Σάββατο και την Κυριακή. Κάποιοι εξ’ ημών απέχουν και από το λάδι. Στα Εισόδια της Θεοτόκου, στις 21 Νοεμβρίου, τρώμε ψάρι και εν συνεχεία το τρώμε μόνο το Σάββατο και την Κυριακή μέχρι τις 12 Δεκεμβρίου. Έκτοτε μέχρι τις 23 Δεκεμβρίου, η νηστεία μας επιβάλλει να τρώμε μόνο φαγητό που να έχει λίγο λάδι τις Τρίτες, Πέμπτες, Σάββατα και Κυριακές, ενώ τις υπόλοιπες μέρες απέχουμε και από το λάδι.
Όμως η νηστεία αυτή από μόνη της δεν έχει κανένα νόημα αν δεν συνοδεύεται από προσευχή, κατάνυξη και ελεημοσύνη. Για τούτο και με την έναρξη της νηστείας, η εκκλησιαστική παράδοση προβλέπει την καθημερινή τέλεση της Θείας Λειτουργίας, δηλαδή του Σαρανταλείτουργου. Εδώ στο Άγιο Όρος, η τέλεση της Θείας Λειτουργίας γίνεται κάθε μέρα ολόκληρο το χρόνο. Στον έξω κόσμο όμως, όλα αυτά πραγματοποιούνται μόνο σαράντα μέρες πριν από τα Χριστούγεννα.
Η τέλεση του Σαρανταλείτουργου αποτελεί πολύ μεγάλη ευλογία και σε όποιον συμμετάσχει εκ των προσκυνητών, του δίδεται η ευκαιρία να ακροαστεί τις Γραφές, να βιώσει τη μυστηριακή και λατρευτική ζωή, να γνωρίσει τον πλούτο της υμνολογίας της Εκκλησίας. Η ίδια η συμμετοχή μας στη Θεία Λειτουργία μας δείχνει τη δύναμη της εν Χριστώ Αγάπης. Μας μαθαίνει να είμαστε ελεήμονες και φιλάνθρωποι, μας οδηγεί στην ταπεινότητα και τη συγχώρεση, μας ενώνει με τους άλλους ανθρώπους και ταυτόχρονα μας οδηγεί σε εσωτερική επικοινωνία με το Θεό. Ταυτόχρονα, κατά τη Θεία Λειτουργία κάνουμε προσευχή για τους ζώντες και κεκοιμημένους αδερφούς μας. Η μνημόνευση αυτή των ονομάτων ή όπως αλλιώς λέγεται η ανάγνωση των «Διπτύχων» είναι ένα έργο ιερό που θεσμοθετήθηκε από τους Αγίους Αποστόλους και επιτελείται αδιαλείπτως ανά τους αιώνες.
Την παραμονή των Χριστουγέννων στο Όρος Άθως δεν υπάρχει γιορτή όπως νοείται στον έξω κόσμο. Ευρισκόμαστε σε απόλυτη νηστεία ακόμη και από το λάδι, καθώς συμμετέχουμε στην αγρυπνία, κατά την οποία οι μοναχοί ψέλνουν με κατάνυξη και εν συνεχεία συμμετέχουν στο μυστήριο της Θείας Κοινωνίας. Αυτά είναι τα δώρα των Χριστουγέννων, η συμμετοχή μας στο ποτήριο της ζωής ,στο Σώμα και το Αίμα του Κυρίου μας, η ειρήνη και η χαρά που γεμίζουν την ψυχή μας
Ύστερα από την αγρυπνία που διαρκεί περίπου οχτώ ώρες, ακολουθεί η τράπεζα των Χριστουγέννων, γύρω στις 7 το πρωί, όπου όλοι μαζί συντρώμε στο γεύμα της αγάπης. Το γεύμα αυτό και πάλι δεν έχει την πολυτέλεια των κοσμικών, ούτε περιέχει κρέας. Έχει όμως θαλπωρή, κατάνυξη, αγάπη, χαρά, αδελφοσύνη. Κάπως έτσι βιώνονται τελετουργικά τα Χριστούγεννα στο Αγ. Όρος, με ευλαβική ταπεινότητα και ουσιαστική προσευχή.»
Ακούσαμε την αφήγηση του γέροντα με ιδιαίτερο ενδιαφέρον όλοι μας. Όμως καθόλη τη διάρκειά της, ο νου μου επικεντρωνόταν σε ένα βασικό ερώτημα, που κάθε χρόνο τέτοια εποχή στροβιλίζει στο μυαλό μου, όπως ακριβώς αναβοσβήνουν τα πολύχρωμα λαμπάκια των χριστουγεννιάτικων δέντρων. Και τελικά… ποιο είναι το βαθύτερο νόημα των Χριστουγέννων; Ποια είναι η ουσία για την οποία οι Αγιορείτες Μοναχοί αφιέρωσαν όλο τους το βίο προκειμένου να την βρουν. Αυτήν που πιθανότατα ο μέσος άνθρωπος δε θα καταφέρει ή τουλάχιστον δύσκολα θα καταφέρει να βρει; Γίνεται να μιλήσει κανείς για το νόημα της Γέννησης του Χριστού, για το οποίο γράφτηκαν τόσα από τους Ορθόδοξους Πατέρες ανά τους αιώνες, με λίγες μόνο λέξεις, που να γίνουν κατανοητές στον μέσο σύγχρονο άνθρωπο; Ζήτησα λοιπόν από το γέροντα να στείλει ένα μήνυμα προς όλους και με αυτό θα κλείσω το άρθρο αυτό, ευελπιστώντας ότι φέτος, περισσότερο από ποτέ κατάφερα να προσεγγίσω την ουσία της μεγάλης αυτής Χριστιανικής Γιορτής…
Κι ο Γέροντας απάντησε:
«Αυτά τα Χριστούγεννα παιδιά μου, αλλά και όλα εφεξής, ας ευχηθούμε και ας παρακαλέσουμε το νεογέννητο Θείο Βρέφος, τον Κύριο μας ,να αναγεννήσει το σπήλαιο της καρδιάς μας, και από σπήλαιο” ληστών” (τα πάθη μας), να γίνει σπήλαιο ειρήνης, χαράς, ανθρωπιάς… Να μας δώσει τη δύναμη να μπορούμε πραγματικά να συγχωρούμε τον συνάνθρωπο μας, να μπορούμε να τον κοιτάζουμε ειλικρινά στα μάτια και να λέμε καλημέρα, συγγνώμη, ευχαριστώ… Ας κάνουμε νέα αρχή, αφού ο ίδιος ο Δημιουργός μας, μας δίνει ξανά την ευκαιρία, να έχουμε το νου μας στον ουρανό και στην αιωνιότητα. Να συμμετέχουμε στα μυστήρια της εκκλησίας μας, γιατί έτσι το φορτίο της ζωής γίνεται ελαφρύ με τη δική Του βοήθεια. Η «παγωνιά» και η απελπισία δεν μας αγγίζουν. Και ας ψιθυρίσουμε με την καρδιά και τα χείλη:
Ἡ γέννησίς σου Χριστε ὁ Θεός ἡμῶν, ἀνέτειλε τῷ κόσμῳ, το φῶς το τῆς γνώσεως· ἐν αὐτῇ γαρ οἱ τοῖς ἄστροις λατρεύοντες, ὑπό ἀστέρος ἐδιδάσκοντο· σε προσκυνεῖν, τον Ἥλιον τῆς δικαιοσύνης, και σε γινώσκειν ἐξ ὕψους ἀνατολήν, Κύριε δόξα σοι.». Αμην.
Με την Γέννηση αυτή του Χριστού στο «σπήλαιο» της καρδιάς αρχίζει η εν Χριστώ ζωή του νέου πλέον ανθρώπου κατά την υπέροχη ρήση του Αποστόλου των Εθνών Παύλου: “Ζω δε ουκέτι εγώ, ζει δε εν εμοί Χριστός”. Αυτή είναι και η μεγάλη ευχή, ευλογία και Θεία Χάρις. Αυτός είναι ο σκοπός της ύπαρξης του όντος που τον οδηγεί προς την αθανασία.»
Καλά Χριστούγεννα σε όλους
Χριστίνα Μπακοπούλου
Θερμές ευχαριστίες στη Μονή Σίμωνος Πέτρας για το φωτογραφικό υλικό που μας προσέφερε ( http://athosphotoarchive.blogspot.gr/ ) αλλά και στον Δ. Βαλελή για την παραχώρηση του προσωπικού του φωτογραφικού αρχείου.
