Η υπερεπταετής πλέον οικονομική κρίση, που σοβεί ακάθεκτη στη χώρα μας, δεν θα μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστο τον κορυφαίο θεσμό της ελληνικής οικογένειας. Μια προσεκτική ματιά γύρω μας αρκεί, για να παρατηρήσει κανείς μια σειρά από αλλαγές και νέα φαινόμενα, που ορίζουν την ελληνική οικογένεια των 10s.
Αναμφίβολα, η πρώτη και βασικότερη διαπίστωση είναι η καθυστέρηση απογαλακτισμού των παιδιών από την οικογένεια – η οποία, ακόμα και μετά από κουφέτα και νυφικές τούρτες, δεν συμβαίνει τελείως πάντοτε. Ειδικότερα, όσα από τα βλαστάρια δεν μετανάστευσαν για μια καλύτερη τύχη στο εξωτερικό παρατείνουν την παραμονή τους στην οικογενειακή εστία, είτε γιατί είναι άνεργα είτε γιατί ο μισθός πλέον είναι ..χαρτζιλίκι, με το οποίο δεν ανοίγεις σπίτι.
Κάπως έτσι, το ρεύμα, το τηλέφωνο, τα κοινόχρηστα, οι λογαριασμοί και γενικά οι οικονομικές υποχρεώσεις εξυπηρετούνται κυρίως –αν όχι μόνο- από το εισόδημα του γονιού (συνηθέστερα σύνταξη). Προς επιβεβαίωση αυτής της κατάστασης, πρόσφατη έρευνα κοινωνικού φορέα της χώρας μας κατέδειξε ότι για το 52% των ελληνικών νοικοκυριών το βασικότερο εισόδημα είναι η σύνταξη. Ο μισθός ακολουθεί με διαφορά.
Ίσως γι’ αυτό η εμμονή των φίλων δανειστών στις περαιτέρω περικοπές συντάξεων. Όπως και το 2010 με το Ενιαίο Ειδικό Τέλος Ηλεκτροδοτούμενων Δομημένων Επιφανειών (το αλήστου μνήμης «χαράτσι στη ΔΕΗ» ΕΕΤΗΔΕ), κατάλαβαν το βασικό εισοδηματικό κανάλι των Ελλήνων: αφού πάψαμε να χτίζουμε σπίτια όσα τα παιδιά μας σαν να μην υπάρχει αύριο (όντας πρώτοι παγκοσμίως σε ιδιοκατοίκηση με 86%, με θλιβερά ανεπίκαιρα προσφυγικά κατάλοιπα σε έναν κόσμο που δεν ξέρεις αύριο πού θα βρεθείς να δουλεύεις και να ζεις), πλέον ζούμε από τη σύνταξη του παππού/γιαγιάς ή πατέρα/μητέρας, που μας κουνάνε κι από πάνω και το δάχτυλο ότι άλλα ψηφίζουμε κι άλλα βγαίνουν..
Και, ενώ το χαμηλό ύψος του μέσου μισθό του ιδιωτικού τομέα δικαιολογεί απόλυτα γιατί κανείς με αυτόν δεν μπορεί να ζει ανεξάρτητος, πίσω από αυτό διαφαίνεται μια άλλη, ύπουλη πλην υπάρχουσα και διευρυνόμενη τάση: η αναγωγή της κρίσης σε άλλοθι αδράνειας για εξεύρεση μιας δουλειάς ή μιας καλύτερης από την παρούσα, μιας και δεν ωθεί προς αυτό κάποια επιτακτική ανάγκη.. Μα πώς να συμβεί αυτό, όταν τα γεμιστά παραμένουν αχνιστά στο τραπέζι και το πουκάμισο σιδερωμένο από τα χεράκια της μαμάς; Ποιος καθαρίζει τώρα τζάμια σε ένα σπίτι πιο μικρό και λιγότερο «ζεστό» από αυτό που μυρίζει μαμαδίστικο κέικ; Πώς θα μείνουν χρήματα για καφέδες, όταν θα πρέπει να πληρώνεις λογαριασμούς;
Η τάση αυτή είναι απολύτως ανασταλτική της προσωπικής και κοινωνικής εξέλιξης. Για την ακρίβεια, πρόκειται για καραμπινάτη οπισθοδρόμηση στις εποχές, όπου σε ένα σπίτι μεγάλωναν τρεις γενιές. Ανεξάρτητα από το οπωσδήποτε θετικό γεγονός ότι η ελληνική οικογένεια προστατεύει τα αδύναμα μέλη της, αναρωτηθείτε τι επιπτώσεις έχουν όλα αυτά στις σχέσεις των ανθρώπων.
Πώς θα επιβάλλεις το σύντροφό σου στην οικογένειά σου, όταν εξαρτάσαι οικονομικά; Πώς θα αποτρέψεις τις παρεμβάσεις στην προσωπική σου ζωή, όταν το νέο σου κινητό-διαστημική εσπρεσσιέρα χρηματοδοτήθηκε από τη σύνταξη του πατέρα; Πώς θα δεις έναν άνθρωπο πραγματικά με τα δικά σου μάτια, όταν όλη την ώρα ζεις με τους δικούς σου;
Πιστεύω ακράδαντα ότι στο σημείο αυτό η κρίση ανατροφοδοτεί ένα φαύλο κύκλο εσωστρέφειας και ουσιαστικής μοναξιάς: δεν ωριμάζουμε, γιατί δεν ζοριζόμαστε απογαλακτιζόμενοι από το μητρικό κέικ και δυσκολεύοντας έτσι τις σχέσεις μας –εφόσον η ανωριμότητα «φωνάζει» από χιλιόμετρα και δεν είναι σέξυ- φρενάρουμε ακόμα περισσότερο την ωρίμανσή μας. Κάπως έτσι, άνθρωποι μεγαλώνουν μόνο σε ηλικία – όχι σε ωριμότητα.
Ακραία, θα μπορούσε να πει κανείς ότι η κρίση έγινε το πρόσχημα της εξαρτητικής ελληνίδας μάνας (λεπτομέρειες στο «Ελληνίδα μάνα και γιος» – www.beautyguard.gr/archives/3776) για να κρατήσει κάτω από τις φτερούγες της το βλαστάρι της, που «δεν έκανε τρία μεταπτυχιακά στην Αγγλία, για να σερβίρει καφέδες»..
Η βολική παραπομπή του απογαλακτισμού στις καλένδες δημιουργεί και προβλήματα χώρου στις σχέσεις –πόσο σέξυ να είναι πια το παιδικό δωμάτιο με τα λούτρινα; Κι αυτό το αυτοκίνητο (του μπαμπά συνήθως) πόσα ακατανόμαστα να αντέξει;
Με μακαρίως ανασταλμένη την ωρίμανση, τα σημερινά «παιδιά» των 30+ γκρινιάζουν που η μαμά έκανε πάλι φακές και ξεσπούν στη νέα εφαρμογή του smartphone τους.
Καμία αυταπάτη δεν πρέπει να υπάρχει ότι οι ανθρώπινες σχέσεις έχουν συχνά οικονομική βάση. Η προίκα και η κληρονομιά αντανακλούν βαθιά ριζωμένες νοοτροπίες στην ελληνική κοινωνία μας, που απλώς υποχώρησαν ελαφρώς στα χρόνια του «Τσοβόλα, δωσ’ τα όλα», επειδή λίγο πολύ κάτι περίσσευε για όλους. Σε συνθήκες, όμως, κοινωνικού κανιβαλισμού, θα συμφωνήσετε ότι τα φαινόμενα των τσακωμένων οικογενειών για κληρονομικά ζητήματα, η παροχή εκδουλεύσεων και η εξαγορά συνειδήσεων μέσω της περιουσίας έχουν ενταθεί και δυσκολεύουν ακόμα περισσότερο τις σχέσεις. Σε αυτά προστίθεται η υπερχρέωση πολλών νοικοκυριών, δικαιολογημένη και μη, καθώς και η εμπέδωση της κουλτούρας χρέους (βλέπε «Η κουλτούρα του χρέους» – www.beautyguard.gr/archives/4837), που ανακυκλώνει τον αυτισμό μιας αδιέξοδης αλληλεξάρτησης και δηλητηριάζει κάθε έννοια εμπιστοσύνης ανάμεσα στους ανθρώπους.
«Γιατί έγραψε το εξοχικό στην Τούλα; Όταν εμείς την καθαρίζαμε, αυτή πήγαινε στα μπουζούκια. Αλλά βέβαια, έτσι είναι, όταν δεν μιλάς. Με ξέρεις τώρα τι ανώτερος άνθρωπος είμαι. Κι όχι για μένα.. Για το καμάρι μου το λέω, που το βλέπω άνεργο με δύο μεταπτυχιακά και μαραζώνει η καρδιά μου. Κάτσε να κλείσω το φούρνο». Θα μπορούσε να είναι δίπλα σας. Ζουν ανάμεσά μας.
Κανείς δεν υποτιμά το μέγεθος της κρίσης. Η χώρα έχει χάσει το 1/3 του ΑΕΠ της σε 8 χρόνια, κάτι που μόνο σε πόλεμο συνέβη ξανά. Ωστόσο, όταν τα πράγματα ζορίζουν, η αξιοπρέπεια επιβάλλει να ανασκουμπώνεσαι, να ανησυχείς, να ψάχνεις, να κυνηγάς, να χτυπάς πόρτες, να καταδέχεσαι και δουλειές άσχετες με τη γυάλα των σπουδών και των απωθήσεων που βαφτίστηκαν όνειρα, να αυτονομείσαι με κόστος, για να παραμένεις ελεύθερος, ανεξάρτητος, αξιοθαύμαστος και σέξυ. Η μετανάστευση δεν είναι πια τα ανθρακωρυχεία του Βελγίου και η Ζιγκουάλα του Καζαντζίδη. Ο τρόπος ζωής έχει συγχωνευτεί τόσο πολύ στις δυτικές κοινωνίες, που δεν χρειάζεται κανείς να αναδομήσει το είναι του, για να προσαρμοστεί ιδιαίτερα. Άλλωστε, παραδεχτείτε το, δεν ζούμε λιακάδες, αλλά στο διαδίκτυο.. Κι αυτό το έρμο το τζατζίκι –αυτό με τον άνιθο- πόση απώθηση να αντέξει; Άλλωστε πόσο να απολαύσεις μια υπέροχη χώρα, όταν δεν έχεις χρήματα; Πιο ψηλά την κρατά μέσα σου ο νόστος σε μια άλλη γη, που σου δίνει ψωμί, ώστε να μπορείς να την απολαμβάνεις έστω και για λίγες μέρες, αλλά με τους αναγκαίους πόρους. Είναι η ζωή μας φέτα, για να την αντιμετωπίζουμε ποσοτικά (ένα εφτακόσια, να τ’ αφήσω;).
Δεν θέλω να μιζεριάζω. Η κρίση είναι ευκαιρία κι αυτό δεν είναι κλισέ. Ανέδειξε παθογένειες στα ήθη και τη νοοτροπία μας. Η αυτοκριτική δεν είναι αδυναμία, αλλά εφαλτήριο κι αναγκαίος όρος βελτίωσης. Τι είναι πιο σημαντικό; Ένα σπίτι αντιπαροχή ή μια αγαπημένη οικογένεια; Από πότε μας χρωστάει το σύμπαν; Ποτέ δεν είναι αργά για αναθεωρήσεις. Και η ιδιοκατοίκηση ήταν υπερβολική. Και η υστερία να βγάλουμε γιατρό και δικηγόρο θλιβερά μικροαστική. Και η ταύτιση σπουδών-δουλειάς ανεδαφική. Και τα γεμιστά της μαμάς είναι καλύτερα μια φορά το μήνα.
Αφήστε τα smartphone και κυνηγήστε τη ζωή σας. Στην Αθήνα, στη Φολέγανδρο, στο Ντουμπάι, στο Βανκούβερ, στο Ρέικγιαβικ. Η ζωή είναι εκεί έξω. Άλλωστε, όταν είσαι ερωτευμένος, λίγη σημασία έχει το γεωγραφικό πλάτος..
current_Panos
