“Καλά παιδιά οι μαυρούληδες μωρέ”
“Κι αν η κόρη σου παντρευόταν μαύρο;”
“Δεν ξέρω πώς θα μου ‘ρχοταν”..
Παράλληλα με την αναμφισβήτητη αύξηση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας στη χώρα μας, φαινομένων που έχουν αρκετά αναλυθεί από πολιτική μέχρι και ψυχιατρική άποψη, παρατηρούμε -και θα ήθελα να το αναλύσουμε λίγο- και μια αύξηση μιας δήθεν προοδευτικότητας, που σταματά απότομα, όταν η ανάγκη αποδοχής μιας διαφορετικότητας μάς χτυπά την πόρτα.
Για μια σημαντική μερίδα της ελληνικής κοινωνίας (ευτυχώς) το να είναι κανείς ρατσιστής είναι στίγμα. Αυτό οφείλεται:
- Στην αργή, αλλά σταδιακή ενσωμάτωσή μας στο όποιο θετικό πλαίσιο ευρωπαϊκών αξιών.
- Στη γενική αύξηση του μορφωτικού επιπέδου.
- Στο συνεχιζόμενο εξαστισμό της χώρας.
Ειδικότερα, ο φυλετικός αντιρατσισμός οφείλεται και στους εξής επιπλέον λόγους:
- Σε προσφυγικές οικογενειακές μνήμες.
- Σε νεομεταναστευτικές ευαισθησίες (γίναμε ξανά κι εμείς μετανάστες).
- Στην έξαρση του ρατσισμού (ως αντίδραση).
Το πρόβλημα της δήθεν προοδευτικότητας ψυχολογικά ενέχει ένα συγκαλυμμένο ρατσισμό, ο οποίος δεν εκδηλώνεται, από το φόβο των συνεπειών του, κυρίως της αρνητικής εντύπωσης που δημιουργεί στον ακροατή. Ως οιονεί ρατσισμός, στρώνει χαλί στον ανοιχτά εκδηλούμενο ρατσισμό και αναστέλλει την πρόοδο της κοινωνίας.
Οι απόψεις και οι στάσεις των ανθρώπων, όμως, κρίνονται, όταν διακυβεύονται οι σταθερές και οι πεπατημένες.. Τι αξία έχει να δηλώνεις αντιρατσιστής, μέχρι το παιδί σου να παντρευτεί Αλβανό; Πόσο ηθικό είναι να ελεείς έναν άνθρωπο με αναπηρία και την ώρα που κάνεις το σταυρό σου να μην λες “Θεέ μου, βοήθησέ τον”, αλλά “Σε ευχαριστώ που δεν είμαι κι εγώ έτσι”; Πόσο βοηθά έναν ομοφυλόφιλο η δήθεν συγκατάβαση του τύπου “ο ταδε (ομοφυλόφιλος) ηθοποιός έχει πλάκα!”;
Η απάντηση σε αυτά τα παραπάνω ενδεικτικά παραδείγματα είναι μονολεκτική: Καθόλου.
Η αποδοχή του διαφορετικού δεν ήταν ποτέ αυτονόητη. Το επίπεδό της έχει κυμανθεί ανά τους αιώνες, με ελαφρά ανοδική τάση μακροπρόθεσμα, αλλά ελαφρύτερα από όσο καμιά φορά νομίζουμε. Γιατί, όμως, ενώ στις μέρες μας υπάρχουν απλόχερα οι προϋποθέσεις για θεαματική βελτίωση, αυτή καθυστερεί;
Κατά τη γνώμη μου, οι λόγοι είναι δύο:
Από τη μια μεριά, η επιτάχυνση της (στενά) τεχνολογικής προόδου δεν επιτρέπει την αφομοίωση και σταθεροποίηση αξιών, ώστε να δημιουργηθεί στους ανθρώπους στέρεη ηθική και ψυχική βάση. Σε έναν κόσμο με την εμμονή να κινείται για να κινείται, η επιστροφή σε συντηρητικές αξίες βιώνεται ως άδηλη αυτοάμυνα απέναντι σε μια ταχύτητα εξελίξεων που μοιραία δεν μπορεί να παρακολουθηθεί. Έτσι, ο συντηρητισμός καταλήγει καταφύγιο και η όποια προοδευτικότητα είναι “για τα μάτια”.
Από την άλλη μεριά, το μεγάλωμα των σημερινών “παραγωγικών” ηλικιών χωρίς ισχυρα διακυβεύματα και στερήσεις έχει ωθήσει σε μια συμπεριφορική πλαδαρότητα, κατά την οποία οι άνθρωποι απωθούν σχεδόν ασυνείδητα την όποια ανάληψη ευθύνης και ειδικότερα την έκφραση απόψεων που θα διακύβευαν την αποδοχή. Αν ο όποιος υφιστάμενος ρατσισμός εκφραζόταν ανοικτά, θα μπορούσε να προκαλέσει αντιρατσιστική αντίδραση. Όσο ο ρατσισμός υφέρπει, αναστέλλεται η καταπολέμησή του.
Στο σημείο αυτό, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι οι “μειονότητες” που αξιώνουν και δικαιούνται την ίση μεταχείριση δεν τροφοδοτούν πάντοτε με τη στάση τους τις προϋποθέσεις, για να συμβεί αυτό. Καρικατούρες τρέντυ ομοφυλοφίλων που “βγάζουν γλώσσα” στη συντηρητική κοινωνία σίγουρα δεν βοηθούν, για παράδειγμα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η σοβαρότητα στερεί ουσιωδώς επιχειρήματα από τον “αντίπαλο” και βοηθεί αυτόν που χρειάζεται βοήθεια, για να “κερδηθεί”.
Κλείνοντας και για να συνοψίσουμε λίγα συμπεράσματα από τους παραπάνω προβληματισμούς, εκτιμάται ότι η ουσιαστική καταπολέμηση του ρατσισμού προϋποθέτει τα παρακάτω:
Για αυτόν που καλείται να αποδεχθεί:
- Σταθεροποίηση αξιών με νηφαλιότητα, μέσα από εκλογικεύσεις τύπου “ο Ελληνισμός είναι οικουμενικός”, “κανείς δεν με απειλεί, αν αισθάνομαι ασφαλής για όσα πιστεύω και προτιμώ” κ.ά.
- Ενίσχυση αυτοπεποίθησης μέσα από την επιδίωξη ελεύθερου χρόνου, για νηφάλιες αποτιμήσεις και ιεράρχηση προτεραιοτήτων, που θα επιτρέψουν επιτυχίες.
- Γενναία ενδοσκόπηση, με σκοπό να εντοπίσουμε μήπως τυχόν αυτό που δυσκολευόμαστε να αποδεχθούμε στον άλλο είναι ένα στοιχείο δικό μας, που αρνούμαστε να αντιμετωπίσουμε (προβολή/μεταβίβαση).
Για αυτόν που καλείται να γίνει αποδεκτός
- Αξιοπρέπεια, σοβαροτητα και συνέπεια λόγων και έργων.
- Η περί δικαίου συναίσθηση να μην εκτρέπεται σε αμυντική ή επιθετική αυτολύπηση.
current_Panos
