Όταν τη δεκαετία του ’70 η τηλεόραση έμπαινε και στο τελευταίο ελληνικό σπίτι, ήταν μία, βρισκόταν στο σαλόνι, συχνά είχε από πάνω σεμεδάκι (που μπορεί να έκρυβε το 1/3 της οθόνης, αλλά βλέπεις ήταν προικώο της μάνας) και τα κανάλια ήταν δύο, κρατικά και μάλιστα το ένα ονομαζόταν Υπηρεσία Ενημερώσεως Ενόπλων Δυνάμεων (ΥΕΝΕΔ).
Τη δεκαετία του ’90 η λειτουργία ιδιωτικών καναλιών έβαλε σε τελείως άλλη βάση τη σχέση του ελληνικού τηλεοπτικού κοινού με τη συμπαθή συσκευή. Νέα ήθη στρογγυλοκάθησαν στο ελληνικό νοικοκυριό: κωμικές σειρές με αξέχαστα σενάρια και ατάκες (Τρεις Χάριτες, Απαράδεκτοι, Το Δις Εξαμαρτείν, Εγκλήματα, Ντόλτσε Βίτα κ.ά.), τολμηρές εκπομπές σκληρής κριτικής (της Μαλβίνας Κάραλη, του Μητσικώστα, το Αργά με το Νίκο Μαστοράκη κ.ά.), δελτία ειδήσεων, όπου ο μονόλογος του παρουσιαστή έγινε παραθυράτη αλληλοεξόντωση παραλλήλως μονολογούντων φωνακλάδων, φαραωνικά σόου (ποιος δεν θυμάται τη Ρούλα Κορομηλά να κατεβαίνει τα σκαλιά του δημαρχείου της Σύρου και να καλωσορίζει το Ρίκυ Μάρτιν;), ριάλιτυ εσώκλειστων μεταιχμιακών Νεοελλήνων, καθώς και κουτσομπολίστικες εκπομπές απεραντολόγων πανελιστών και πανελιστριών, που πάσχιζαν να βγάλουν από τη μύγα της σοουμπίζ ξίγκι, για να γεμίσει το τηλεοπτικό δίωρο.
Και ερχόμαστε στα 10s. Η βαθιά οικονομική και κοινωνική κρίση αφήνει ανεξίτηλα τα σημάδια της στην ελληνική τηλεόραση: τα σίριαλ πασχίζουν για μια ατάκα ανά επεισόδιο, μέσα σε επιτηδευμένες υστερίες υποτίθεται αναπαραγωγής των κλασικών στερεοτύπων της νεοελληνικής κοινωνίας (η γκόμενα του παντρεμένου, ο τσιρίζων γκέι, οι τυχαία φυσικότατοι κοιλιακοί κ.ά.). Τα τούρκικα σίριαλ κατακλύζουν τα άλλοτε κανάλια του «ενός κάποιου επιπέδου» με ιστορίες τιμής. Οι επαναλήψεις των χιλιοπαιγμένων σίριαλ των 90s προβάλλονται ως “Vintage”. Οι ειδήσεις καταντούν αναπαραγωγή τρομολαγνείας (χωρίς μνημόνια αντίο ζωή). Το καρακατιναριό και το πολλαπλά σωταριζόμενο κρεμμυδάκι γεμίζουν αγχωδώς τον τηλεοπτικό χρόνο. Κανιβαλιστικές ομάδες δημοσιογράφων αλληλοεξοντώνονται, διεκδικώντας τη συρρικνούμενη διαφημιστική πίτα. Και οι όποιες καλές ταινίες παρεμβάλλονται ανάμεσα στις διαφημίσεις (και όχι το αντίστροφο).
Θα ήταν παράλογο να περιμένει κανείς να μην επηρεαστεί η ελληνική τηλεόραση από την οικονομική κρίση. Ωστόσο, ενδέχεται η κρίση της ελληνικής τηλεόρασης να είναι ανεπίστροφη, λαμβάνοντας υπόψη και την εκατόμβη τηλεοπτικών θυμάτων που επιφυλάσσει το ίντερνετ. Το ευέλικτο, γρήγορο και απόλυτα προσανατολισμένο στον πελάτη μέσο μάλλον θα αποτελέσει την ταφόπλακα της τηλεόρασης. Έχεις ό,τι ακριβώς (του τηλεοπτικού προγράμματος συμπεριλαμβανομένου) θέλεις, τη στιγμή που το θέλεις, χωρίς διαφημίσεις, στον καναπέ, την κουζίνα, το κινητό ή το τάμπλετ σου. Γιατί να περιμένεις την Τρέμη να σε καλησπερίσει, για να μάθεις τι έγινε σήμερα στον κόσμο; Δεν είναι τυχαίο που από έρευνες προκύπτει ότι το τηλεοπτικό κοινό συνεχώς γερνάει, αφήνοντας τη νέα γενιά στο ίντερνετ.
Η εξέλιξη αυτή, όπως και κάθε εξέλιξη, δεν είναι από μόνη της καλή ή κακή. Η διαδοχή της τηλεόρασης από το ίντερνετ στην πρωτοκαθεδρία των προτιμήσεων θα κριθεί από τον ιστορικό του μέλλοντος εκ του αποτελέσματος. Αν, πάντως, κάνουμε μια πρόβλεψη αναλογική με τη διαδοχή του ραδιοφώνου από την τηλεόραση στην εν λόγω πρωτοκαθεδρία, το μέλλον μάλλον προβλέπεται δυσοίωνο. Η ψευδαίσθηση ελευθερίας του διαδικτύου μπορεί εύκολα να αντικατασταθεί από μια εύκολη μαζική χειραγώγηση (τώρα όλοι Βαρουφάκη, τώρα όλοι Γιακουμάκη και πάει λέγοντας), που θα είναι επικίνδυνη όσο θα παραμένει άδηλη και θα σερβίρεται με την επικάλυψη σοκολάτα του δήθεν αυτεξούσιου του «κλικ» του χρήστη.
Επομένως η ατομική ελευθερία περνά μέσα από την οπισθοδρόμηση; Όχι βέβαια. Υπάρχει ελπίς. Κατά το μέρος που το τηλεοπτικό πρόγραμμα δεν διαχέεται στο διαδίκτυο, με την κρυφή ελπίδα να σωθεί παραδιδόμενο στον ασφαλέστερο εχθρό του, μόνον η ποιότητα και η πολυθεματικότητα, η φαντασία και η απαλλαγμένη από άγχη κερδοφορίας δημιουργικότητα μπορούν να εγγυηθούν μια αξιοπρεπή επιβίωση για την τηλεόραση. Όχι τίποτ’ άλλο, πέρα από την ιστορική ρεβάνς μιας εποχής, όπου επιβίωναν και δυο αξίες παραπάνω, εξυπηρετεί και την ανάγκη να μην παραδοθούν και οι σταδιακά περισσότεροι πληθυσμιακά γηραιότεροι στο σκουπιδοντενεκέ των επαναλήψεων και της τιποτολογίας.
current_Panos
