Μοιάζει με “ταπεινή” μαργαρίτα στην όψη της, αλλά αν ήξερε κανείς τις αμέτρητες ευεργετικές της ιδιότητες, μόνο αυτόν τον χαρακτηρισμό δεν θα χρησιμοποιούσε. Ο λόγος για την άρνικα, ένα χρησιμότατο φαρμακευτικό βότανο, γνωστό μας ήδη από την εποχή του Διοσκουρίδη.
Το ονομάζουμε και άλκιμο βότανο ή Αρνίκη η ορεινή, ενώ η ονομασία που χρησιμοποιούμε στη Φαρμακευτική είναι η λατινική της, Arnica cordifolia. Στην Ελλάδα, το βότανο αυτό είναι αυτοφυές, όπως και πάρα πολλά ακόμη, αφού η χώρα μας είναι ένα αληθινός βοτανικός παράδεισος. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, η Άρνικα φαίνεται να ευδοκιμεί και να καλλιεργείται συστηματικά σε διάφορα μέρη της Ευρώπης, ενώ η χρήση της ως αντιφλογιστικό βότανο – και όχι μόνο – αυξάνεται ολοένα και περισσότερο στην Εναλλακτική Ιατρική, την Ομοιοπαθητική, τη Φαρμακευτική και την Κοσμετολογία.
Οι πολλές ευεργετικές ιδιότητες του βοτάνου αυτού για την υγεία μας, προέρχονται από μια μεγάλη ποικιλία δραστικών συστατικών που εμπεριέχονται κυρίως στο φυσικό έλαιο που παράγεται από αυτήν. Ενδεικτικά, το έλαιο Άρνικας περιέχει:
- Αμίνες: βηταϊνη, χολίνη, τριμεθυλαμίνη
- Υδατάνθρακες, συμπεριλαμβανομένης και της ινουλίνης
- Κουμαρίνες, όπως η σκοπολετίνη και η ουμπελιφερόνη
- Φλαβονοειδή
- Γλυκουρονίδια
- Σεσκιτερπένια
- Πτητικά έλαια, όπως αυτό της θυμόλης
- Πλήθος άλλων ουσιών, όπως αρνικίνη, καφεϊκό οξύ, ρητίνες, τανίνες και καροτενοειδή.
Στη σύγχρονη φαρμακευτική, το έλαιο της άρνικας βρίσκει ιδιαίτερα πολλές εφαρμογές. Η επάλειψη τόσο του καθαρού ελαίου του φυτού, όσο και αλοιφών, συνίσταται στις οστεοαρθρίτιδες, τις νευραλγίες, τις μυαλγίες, τα αιματώματα, τα διαστρέμματα, τα οιδήματα, στους ρευματικούς πόνους, στην ακαμψία των αρθρώσεων, τη νευρωτική αλωπεκία, τις χιονίστρες, τη φλεβίτιδα, τα τσιμπήματα των εντόμων αλλά ακόμη και τη δοθιήνωση.
Στην παραδοσιακή ιατρική, τα φύλλα της άρνικας χρησιμοποιούνταν ως κατάπλασμα σε τραυματισμούς- μωλωπισμούς, που συνοδεύονται από λύση – εκχύμωση του δέρματος και έντονο πόνο, καθώς επίσης και σε διαστρέμματα και θλάσεις.
Στην Αρχαία Ελλάδα, υπάρχουν αναφορές στο Διοσκουρίδη και τον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο για τους Ευρωπαίους και Αμερικάνους ιθαγενείς, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν αλοιφή άρνικας για την αντιμετώπιση του μυϊκού πόνου, στις εξαρθρώσεις, τις φλεγμονές, τις μελανιές και τους μικροτραυματισμούς. Ενώ επίσης, στο βότανο αποδίδονται αντιαρθριτικές, αντιρρευματικές, αντισηπτικές, αντιμικροβιακές, αντιερεθιστικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες.
Χάρη στις αντισηπτικές, αντιφλογιστικές και αντιμικροβιακές ιδιότητες της, η άρνικα χρησιμοποιείται εκτεταμένα στη σύγχρονη κοσμετολογία, για την παρασκευή τόσο βρεφικών σκευασμάτων, όσο και καλλυντικών που απευθύνονται σε ιδιαίτερα ευαίσθητες επιδερμίδες. Η ικανότητα του βοτάνου να ενισχύει την μικροκυκλοφορία του αίματος, το καθιστά ιδανικό παράγοντα για την αντιμετώπιση των μαύρων κύκλων αλλά και των οιδημάτων κάτω και γύρω από τα μάτια. Ταυτόχρονα, αποτελεί και έναν πολύ καλό, φυσικό συντηρητικό παράγοντα στις καλλυντικές κρέμες.
Ιδιαίτερα χρήσιμη είναι η άρνικα στους αθλητές, οι οποίοι χρησιμοποιούν κρέμες άρνικας για την τόνωση του μυϊκού τους συστήματος, τόσο πριν από την άθληση όσο και για την προστασία του από επίπονους τραυματισμούς και πιασίματα μετά.
Σε κάθε περίπτωση, οι πολυάριθμες ιδιότητες της άρνικας, την καθιστούν ένα σημαντικότατο βότανο στα χέρια των φαρμακοποιών. Είναι μια μαργαρίτα, που μαδάμε συχνά τα πέταλα της στη θεραπευτική, όχι για να βρούμε αγάπη, αλλά ίαση.
Χριστίνα Μπακοπούλου
Φαρμακοποιός.
