Το βαλσαμόχορτο ανήκε στο θεραπευτικό οπλοστάσιο της ανθρωπότητας, ήδη από αρχαιοτάτων χρόνων, χάρη στην ικανότητα του να αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τα δερματολογικά προβλήματα, να ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα αλλά και λόγω της αντικαταθλιπτικής του δράσης.
Το γνωρίζουμε ως βάλσαμο, υπερικό, βότανο του Αϊ Γιάννη ή σπαθόχορτο, ενώ η λατινική του ονομασία είναι Hyppericum perforatum. Στη χώρα μας, το βαλσαμόχορτο είναι αυτοφυές βότανο, όπως και τα υπόλοιπα 35 περίπου είδη του γένους Hyperricum που έχουν καταγραφεί. Θα το εντοπίσουμε σε πολύ ξηρές χερσαίες περιοχές και θα το ξεχωρίσουμε με την πρώτη ματιά το καλοκαίρι, χάρη στα όμορφα χρυσοκίτρινα άνθη του, που αν ακουμπήσουμε τα πέταλα τους, θα δώσουν στα δάκτυλα μας έντονο κόκκινο χρώμα.
H πιο σημαντική δραστική ουσία του βαλσαμόχορτου είναι η υπερικίνη, η οποία βρίσκεται σε ολόκληρο το φυτό, αλλά σε μεγαλύτερη συγκέντρωση στις ανθισμένες κορυφές του. Η αξία του βοτάνου όμως, έγκειται στο γεγονός ότι περιέχει και πλήθος δραστικών συστατικών, όπως κατεχίνες που διαθέτουν αντιοξειδωτικές ιδιότητες, ρουτίνη, υπεροσίδη, φλωρογλουκινόλες, διάφορες ρητίνες, πτητικά έλαια, λουτεολίνη, ανθρακινόνες, κουμαρίνη και καροτενοειδή. Περιέχει ακόμα φλαβονοειδή (16% στα φύλλα), ξανθόνες, φαινολικά οξέα και ίχνη αιθέριων ελαίων (0,13%). Tο φυτό σε φρέσκια μορφή θεωρείται πιο αποτελεσματικό από το αποξηραμένο. Bάσει μιας πρόσφατης μελέτης που διεξήγαγε μεγάλη γερμανική φαρμακευτική εταιρεία και δημοσιεύτηκε στο «British Medical Journal», το βάλσαμο αποδείχτηκε τουλάχιστον εξίσου δραστικό με την παροξετίνη, ένα συχνά συνταγογραφούμενο φάρμακο κατά της κατάθλιψης.
Στην αρχαιότητα, οι θεραπευτικές ιδιότητες του βαλσαμόχορτου ήταν ονομαστές. Σύμφωνα με τον Ιπποκράτη, η εξωτερική χρήση του ελαίου από βαλσαμόχορτο, βοηθά σημαντικά στην επούλωση των εγκαυμάτων. Επίσης η χρήση του βοτάνου για την αντιμετώπιση της πνευμονίας αλλά και γυναικολογικών παθήσεων ήταν εξαιρετικά διαδεδομένη. O Γαληνός και ο Διοσκουρίδης, το αναφέρουν ως «άσκυρον» και το πρότειναν ως διουρητικό, επουλωτικό, εμμηναγωγό, αιμοστατικό αλλά και κατά της ισχιαλγίας. Οι Ρωμαίοι γιατροί του μεσαίωνα, από την άλλη πλευρά, το χρησιμοποιούσαν κατά της φυματίωσης, ενώ ο Παράκελσος το αναφέρει ως «πανάκεια», φάρμακο δηλαδή για την θεραπεία πάσα νόσου.
Στις μέρες μας, το βαλσαμόχορτο, είναι από τα βασικότερα βότανα που χρησιμοποιεί η εναλλακτική ιατρική, για την αντιμετώπιση της ήπιας μορφής κατάθλιψης, αλλά και άλλων νευρολογικών διαταραχών. Το βότανο αυτό, φαίνεται να επιδρά γενικότερα θετικά στη ψυχική μας σφαίρα μετριάζοντας σε σημαντικό βαθμό τις συναισθηματικές μας διαταραχές και το χρόνιο ανεξέλεγκτο άγχος.
Ιδιαίτερα δημοφιλής είναι και η χρήση του βοτάνου στη δερματολογία αλλά και τραυματολογία. Χάρη στις αντιφλογιστικές, επουλωτικές και αναπλαστικές του ιδιότητες, το έλαιο από το σπαθόχορτο χρησιμοποιείται εκτεταμένα σε αλοιφές για τα εγκαύματα, τα τραύματα και τα άτονα έλκη. Θεωρείται δε, ότι επιταχύνει την εξαφάνιση των στιγμάτων της λευκόρροιας και των σκληρύνσεων του δέρματος.
Στην κοσμετολογία, το βαλσαμέλαιο χρησιμοποιείται στις φυτικές αντιγηραντικές κρέμες γιατί διαθέτει αναπλαστικές, αντιοξειδωτικές, ήπιες αντισηπτικές και αντιφλογιστικές ιδιότητες.
Εκτός από τη θεραπευτική του χρήση, έχει χρησιμοποιηθεί και ως πρώτη ύλη για την παραγωγή κίτρινης και κόκκινης βαφής, ιδιότητα που αυξάνει κατά πολύ και την εμπορική αξία του βοτάνου.
Θα πρέπει ωστόσο να τονιστεί, ότι η χρήση του βαλσαμόχορτου, σε οποιαδήποτε φαρμακευτική μορφή, αντενδείκνυται σε εγκύους, σε άτομα με φωτοευαισθησία, αλλά και σε κάποιες περιπτώσεις όπου έχει χορηγηθεί φαρμακευτική αγωγή, η οποία περιλαμβάνει κάποια συγκεκριμένα αντισυλληπτικά φάρμακα, αντιπηκτικά, αναστολείς μονοαμινοξειδάσης ή και κάποιων ακόμη ψυχοφαρμάκων. Γι’ αυτό το λόγο, είναι πάντα καλό, πριν από τη χρήση του, να συμβουλεύεστε τον γιατρό ή το φαρμακοποιό της εμπιστοσύνης σας. Αυτό το τελευταίο, ισχύει όχι μόνον για το βαλσαμόχορτο, αλλά και για οποιοδήποτε άλλο βότανο.
