Για κάποιους ανθρώπους, ο ύπνος είναι απλώς μια απαραίτητη σωματική λειτουργία, την ώρα που άλλοι απολαμβάνουν την κάθε στιγμή του! Σε κάθε περίπτωση, όποια προσέγγιση και να έχει κανείς, δεν μπορούμε να αμφισβητήσουμε τις ευεργετικές επιδράσεις, ενός καλού ποιοτικά και ποσοτικά ύπνου, στο βιολογικό μας ρολόι και κατ’ επέκταση στην ψυχική μας υγεία.
Ξεκουραζόμαστε όμως? Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες ειδικών επιστημόνων, που μελετούν επί της φυσιολογίας και της παθολογίας του ύπνου, για το σύγχρονο άνθρωπο η πραγματική και ουσιαστική ξεκούραση, μέσω ενός αναζωογονητικού πολύωρου ύπνου, έχει μετατραπεί σε ένα είδος πολυτέλειας και οι λόγοι είναι πολλοί… Ας προσεγγίσουμε όμως το θέμα του ύπνου συνολικά και εξ’ αρχής…
Στην αρχαιότητα…
Οι αρχαίοι Έλληνες, έδιναν τόση αξία στον ύπνο τους, ώστε να τον θεωρούν Θεότητα. Τον φαντάζονταν σαν έναν όμορφο νέο που είχε την ικανότητα να αποκοιμίζει τους θνητούς, ραντίζοντας τους με ένα κλαδί μουσκεμένο από τη δροσιά της λήθης ή ποτίζοντας τους με υπνωτικούς χυμούς, χρησιμοποιώντας το περίτεχνο κέρας του. Η δε δύναμη του Θεού Ύπνου, ήταν τόσο μεγάλη, ώστε να έχει την ικανότητα να κοιμίσει ακόμη και το Δια, τον πατέρα Θεών και ανθρώπων! Ένας από τους γιούς του Ύπνου ήταν και ο Μορφέας, που έπαιρνε οποιαδήποτε μορφή – εξ’ ου και το όνομα του- και πρωταγωνιστούσε στα ανθρώπινα όνειρα! Από τότε μέχρι σήμερα, όλοι μας, πλην των απανταχού ξενύχτηδων, κάθε βράδυ ξεκουραζόμαστε στην αγκαλιά του!
Πως γεννήθηκε η ανάγκη του ανθρώπου για ύπνο…
Ο ύπνος καταλαμβάνει ένα μεγάλο μέρος της ζωής των ανθρώπων. Οι αιτίες που γέννησαν την ανάγκη μας για ύπνο, αλλά και ο τρόπος που ο ύπνος ενσωματώθηκε στο βιολογικό κύκλο του ανθρώπου και αποτέλεσε ουσιαστικότατη λειτουργία για την επιβίωση μας, δεν μας είναι επιστημονικά γνωστές. Φαίνεται όμως, πως η διάδοση της συνήθειας του ύπνου κατά την μακρά πορεία της εξέλιξης του ανθρώπινου είδους, οφείλεται σε δυο βασικούς λόγους. Ο πρώτος λόγος, είναι ότι οι οργανισμοί συνήθιζαν να αποσύρονται το βράδυ γιατί με αυτόν τον τρόπο κινδύνευαν λιγότερο. Ο δεύτερος και πιο ουσιαστικός λόγος είναι ότι κατά τη διάρκεια του ύπνου, λαμβάνουν χώρα βιολογικές διαδικασίες, ιδιαίτερα σημαντικές για την επιβίωση μας. Συγκεκριμένα, έχει αποδειχθεί επιστημονικά, ότι την ώρα που κοιμόμαστε, ο πολλαπλασιασμός και διαίρεση των κυττάρων μας είναι μεγαλύτερος και ταχύτερος, ενώ η παραγωγή πρωτεϊνών, νευροδιαβιβαστών και κάποιων ορμονών είναι πολύ εντονότερη.
Η φυσιολογία του ύπνου…
Ας δούμε όμως πολύ συνοπτικά, τι ακριβώς συμβαίνει στο σώμα μας όταν κοιμόμαστε. Ο φυσιολογικός ανθρώπινος ύπνος περιλαμβάνει τέσσερα βασικά στάδια:
Το πρώτο στάδιο του ύπνου είναι αυτό της «έναρξης», κατά το οποίο οι μυς μας χαλαρώνουν, η θερμοκρασία του σώματος μειώνεται και η καρδιά χτυπάει με χαμηλότερο ρυθμό.
Το δεύτερο στάδιο του ύπνου, είναι αυτό που λέμε «ελαφρύς ύπνος». Εδώ, τα μάτια μας παύουν να κινούνται ενώ μειώνονται και τα σήματα που αποστέλλει ο εγκέφαλος στο υπόλοιπο σώμα.
Το τρίτο και τέταρτο στάδιο του ύπνου είναι τα λεγόμενα στάδια του «βαθέως ύπνου», όπου η πίεση του αίματος χαμηλώνει, η θερμοκρασία του σώματος μας έχει μειωθεί κατά το ήμισυ, η μυϊκή δραστηριότητα βρίσκεται σε πολύ χαμηλά επίπεδα και η κίνηση των οφθαλμών είναι σχεδόν απούσα. Η αφύπνιση κατά τα στάδια αυτά είναι ιδιαίτερα δύσκολη και συχνά συνοδεύεται είτε από πλήρη απουσία της νοητικής μας δραστηριότητας, είτε από κατακερματισμένες σκέψεις και ασαφείς εικόνες. Η βασική διαφορά του τρίτου σταδίου ύπνου από το τέταρτο, σχετίζεται στην πυκνότητα εκπομπής κυμάτων δέλτα από τον εγκέφαλο μας. Στο τέταρτο στάδιο του ύπνου τα ποσοστά εκπομπής κυμάτων δ είναι κατά 50% υψηλότερα, σε σχέση με το τρίτο. Να σημειωθεί, ωστόσο ότι το ποσοστό αυτό επηρεάζεται με την εποχή.
Τέλος, το στάδιο REM, είναι αυτό κατά το οποίο βλέπουμε τα όνειρα. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα «παράδοξο» στάδιο ύπνου, κατά το οποίο, ενώ ο εγκέφαλος μας φαίνεται να είναι σε πολύ μεγάλη εγρήγορση, το μυϊκό μας σύστημα είναι σχεδόν αδρανές. Ταυτόχρονα, ο ρυθμός της καρδιακής λειτουργίας και η αρτηριακή πίεση αυξάνονται, ενώ τα μάτια μας κινούνται απότομα και γρήγορα, γι’ αυτό και το στάδιο αυτό ονομάζεται REM, από τα αρχικά των αγγλικών λέξεων Rapid Eye Movement.
Ένας ολοκληρωμένος ανθρώπινος ύπνος, περιλαμβάνει όλα τα παραπάνω στάδια. Για την ακρίβεια, οι Dement και Κleitman, ήταν οι πρώτοι επιστήμονες που παρατήρησαν πως ο ανθρώπινος ύπνος περιλαμβάνει πολλούς «υπνικούς κύκλους» κατά τη διάρκεια της νύχτας. Κάθε υπνικός κύκλος αποτελείται από εναλλαγή και των τεσσάρων σταδίων του ύπνου και τελικά καταλήγει στο στάδιο REM.
Οφέλη του ύπνου…
Επιστημονικά, ο ύπνος περιγράφεται σαν τη λειτουργική κατάσταση του οργανισμού, η οποία χαρακτηρίζεται από την αντιστρεπτή κατάργηση της εγρήγορσης και τη μείωση της ικανότητας μας να αντιδρούμε στα διάφορα εξωτερικά ερεθίσματα. Ο ύπνος είναι ένας «φυσικός θεραπευτής» για τον οργανισμό μας. Είναι μια λειτουργία που μας εξασφαλίζει μια σειρά από οφέλη ζωτικής σημασίας για την επιβίωση μας.
Αναλυτικότερα, κατά τη διάρκεια του ύπνου:
- Ο εγκέφαλος μας «φιλτράρει» όλες τις πληροφορίες που δέχεται κατά τη διάρκεια της ημέρας και αποθηκεύει στην μνήμη μόνο όσες κρίνει σημαντικές. Η διαδικασία αυτή ενισχύει την ικανότητα μας για μάθηση, τονώνει την μνήμη μας και τακτοποιεί τη σκέψη μας.
- Το τμήμα του εγκεφάλου μας, όπου ελέγχονται και καθορίζονται οι διαθέσεις μας, τα συναισθήματα μας και η κοινωνική μας συμπεριφορά εν γένει, ξεκουράζεται και ανακτά τη μέγιστη ικανή δυνατότητα λειτουργίας, ώστε να μπορούμε να ανταπεξέλθουμε στις απαιτήσεις τις επόμενης μέρας. Ταυτόχρονα, ο μεταβολισμός και λειτουργία της ορμόνης σεροτονίνης, επηρεάζεται άμεσα κατά τη διάρκεια του ύπνου. Η σεροτονίνη είναι μια ορμόνη – νευροδιαβιβαστής, που φυσιολογικά υπάρχει στον οργανισμό μας και σχετίζεται με τη διάθεση μας. Διαταραχές στα επίπεδα της σεροτονίνης οδηγούν εκτός των άλλων και σε κατάθλιψη.
- Πραγματοποιούνται «βιολογικές επιδιορθώσεις» στα κύτταρα μας
- Πραγματοποιείται μεγάλη παραγωγή αυξητικής ορμόνης στον οργανισμό. Η ορμόνη αυτή είναι πολύ σημαντική για την ανάπτυξη στην παιδική και βρεφική ηλικία. Στους ενήλικες η παρουσία της σχετίζεται εκτός των άλλων με την αύξηση της οστικής πυκνότητας, την αναδόμηση του μυϊκού συστήματος αλλά και τη λιποδιάλυση και την διατήρηση σωστού μεταβολισμού και ιδανικού βάρους.
- Το ανοσοποιητικό μας σύστημα ενδυναμώνεται, ώστε να είμαστε λιγότερο ευάλωτοι σε λοιμώξεις και άλλες νόσους. Ταυτόχρονα, ο οργανισμός μας προστατεύεται από τις χρόνιες φλεγμονές που μπορεί να οδηγήσουν σε πολύ σοβαρές παθολογικές καταστάσεις.
Διαταραχές του ύπνου…
Επιστημονικά, οι διαταραχές του ύπνου, διακρίνονται σε δυσυπνίες και σε παραϋπνίες. Οι δυσυπνίες σχετίζονται με τη διάρκεια, την ποιότητα και τη χρονική επέλευση του ύπνου και σε αυτήν την κατηγορία εντάσσουμε τις γνωστές σε όλους αϋπνίες αλλά και διαταραχές όπως η ναρκοληψία η υπνική άπνοια και τη διαταραχή ύπνου – εγρήγορσης.
Οι αϋπνίες είναι οι διαταραχές που αφορούν όχι μόνο στη δυσκολία που αντιμετωπίζει κάποιος να κοιμηθεί, αλλά και στη δυσκολία να διατηρήσει τον ύπνο του κατά τη διάρκεια της νύχτας. Σε αυτές εντάσσονται και προβλήματα κατά τα οποία ξυπνάμε πρόωρα τις πολύ πρωινές ώρες και δεν μπορούμε να ξανακοιμηθούμε αλλά και η κατάσταση κατά την οποία ξυπνάμε πολλές φορές κατά τη διάρκεια τις νύχτας.
Σύμφωνα με στατιστικές, φαίνεται πως οι αϋπνίες αλλά και γενικότερα οι δυσυπνίες, σχετίζονται εκτός των άλλων και με την ηλικία και το φύλο. Σπάνια παρατηρούμε φαινόμενα αϋπνίας στην παιδική ηλικία, ενώ με την πάροδο των ετών η ποιότητα και ποσότητα του ύπνου μας μειώνεται, προκαλώντας συχνά προβλήματα σε ηλικιωμένα άτομα. Ταυτόχρονα, έρευνες στο γενικό πληθυσμό διαφόρων χωρών, αναφέρουν ότι τα ποσοστά αϋπνίας είναι μεγαλύτερα στους άνδρες παρά στις γυναίκες.
Τα αίτια της αϋπνίας είναι πολλά. Ο σύγχρονος άνθρωπος όμως πρωτίστως χάνει τον ύπνο του από παράγοντες που του προκαλούν στρες. Άλλοι παράγοντες που προκαλούν αϋπνία είναι τα διάφορα χρόνια νοσήματα (νευρολογικά, καρδιοαναπνευστικά), οι υποβαθμισμένες συνθήκες ύπνου, οι πόνοι, η κατάθλιψη κ.α.
Αξίζει να σημειωθεί, πως τα τελευταία χρόνια, αυτά της οικονομικής κρίσης, αναδύθηκε στην σύγχρονη κοινωνία, εξαιτίας του τρόπου ζωής, ένα νέο σύνδρομο που μας κάνει να χάνουμε τον ύπνο μας. Το λεγόμενο κοινωνικό jet lag, είναι μια κατάσταση με παρόμοια συμπτώματα με εκείνα του jet lag των μακρινών πτήσεων, όπως ζαλάδες, ίλιγγος, κόπωση, εκνευρισμός, κεφαλαλγίες, μειωμένη ικανότητα μνήμης και μάθησης και γαστρεντερικές διαταραχές. To κοινωνικό jet lag, προκαλείται από την έλλειψη ποιοτικού ύπνου, την απουσία ελευθέρου χρόνου, τους γρήγορους και αγχώδεις ρυθμούς ζωής, τις αυξημένες οικονομικές και εργασιακές υποχρεώσεις.
Οι υπερυπνίες, από την άλλη πλευρά είναι διαταραχές που χαρακτηρίζονται από υπερβολική υπνηλία, υπνικές προσβολές κατά τη διάρκεια της ημέρας αλλά και δυσκολία αφύπνισης και μετάβασης σε εγρήγορση. Τις διαταραχές αυτές τις συναντάμε περισσότερο σε ηλικιωμένα άτομα και παιδιά, ενώ παρατηρούνται και σε νεώτερους ενήλικες ως αποτέλεσμα κυρίως συναισθηματικών διαταραχών, αλλά και ως μεμονωμένα περιστατικά, κάτω από ειδικές συνθήκες όπως είναι η κακή διατροφή, η μονότονη οδήγηση, η υπερβολική ζέστη, η πολύωρη εργασία. Το άμεσο αποτέλεσμα μιας συνεχούς κατάστασης υπερυπνίας, είναι το άτομο που την αντιμετωπίζει, να εμφανίζει παροδικές διαταραχές στην αντίληψη, διπλωπία, ψευδαισθήσεις και προσωρινή απώλεια μνήμης. Στις υπερυπνίες εντάσσονται και υπνοβασίες, αλλά και οι υπνικοί νυχτερινοί τρόμοι και οι εφιάλτες που εκδηλώνονται με πανικό και κραυγή.
Πότε όμως κοιμόμαστε σωστά..?
Ο ύπνος είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη διατήρηση της καλής μας υγείας. Ένας ποιοτικά καλός και ποσοτικά επαρκής ύπνος σε καθημερινή βάση, είναι το θεμέλιο για την άριστη σωματική, ψυχική και κοινωνική μας ευεξία.
Για έναν μέσο ενήλικα, ο νυχτερινός ύπνος δεν πρέπει να είναι λιγότερος από έξι συνεχείς ώρες, αλλά ούτε και περισσότερος από εννέα. Η δε ποιότητα του ύπνου του εξαρτάται από μια σειρά παραγόντων όπως το χρόνο επέλευσης, την έλλειψη θορύβων, την άνεση και σταθερότητα κατάκλισης, τη χρήση του κατάλληλου στρώματος, τη διατροφή, τη φυσική κατάσταση.
Για να εξασφαλίσουμε στον εαυτό μας ποιοτικό ύπνο, μπορούμε να υιοθετήσουμε μερικούς εύκολους αλλά βασικούς κανόνες:
- Προσέχουμε τη διατροφή μας, ιδιαίτερα το βράδυ. Ένα ελαφρύ βραδινό γεύμα, χαμηλό σε λιπαρά και καρυκεύματα θα μας οδηγήσει ευκολότερα στην αγκαλιά του Μορφέα. Ιδιαίτερα ευεργετικές για τον ύπνο, είναι οι τροφές που περιέχουν βιταμίνες του συμπλέγματος Β, γιατί βοηθούν το νευρικό μας σύστημα να χαλαρώσει. Το πλούσιο βραδινό γεύμα, μπορεί να προκαλέσει δυσπεψία, ενώ από την άλλη πλευρά, η πλήρης απουσία βραδινού γεύματος, μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή υπογλυκαιμία κατά τη διάρκεια της νύχτας.
- Διατηρείστε την κρεβατοκάμαρα σας καθαρή… από τους θορύβους! Ο σύγχρονος άνθρωπος κυριολεκτικά βομβαρδίζεται από ανεπιθύμητους ήχους καθόλη τη διάρκεια της ημέρας, γεγονός που διαταράσσει το νευρικό μας σύστημα και μας οδηγεί σε κατάσταση νοητικής κόπωσης. Η κρεβατοκάμαρα μας πρέπει να παραμένει αλώβητη από ήχους τηλεοράσεων, φορητών υπολογιστών και κινητών τηλεφώνων. Λίγη μουσική πριν από την κατάκλιση, θα μπορούσε να μας χαλαρώσει και να μας βοηθήσει να κοιμηθούμε ευκολότερα και καλύτερα.
- Ένα χαλαρωτικό μπάνιο ή μαλάξεις στους μυς με τη χρήση κατάλληλων αιθερίων ελαίων θα απομακρύνουν το στρες της καθημερινότητας και θα μπορούσε να αποβούν ευεργετικά πριν από τον ύπνο.
- Η βραδινή σεξουαλική δραστηριότητα, αποτελεί όχι μόνο το «φάρμακο» για τον κακό ύπνο αλλά και για την πρόληψη της κατάθλιψης, σύμφωνα με νεότερες έρευνες.
- Είναι μύθος πως η κατανάλωση αλκοόλ μας βοηθά να κοιμηθούμε καλύτερα. Και αυτό γιατί μετά την κατανάλωση αλκοόλ, μπορεί στην αρχή να κοιμόμαστε βαθειά, ωστόσο ο ύπνος μας διαταράσσεται στη συνέχεια. Η δε υπερκατανάλωση αλκοόλ, αυξάνει τα επίπεδα της αδρεναλίνης μας και οδηγεί σε υπερένταση. Ιδανικά, πριν από τον ύπνο, καλό θα ήταν να καταναλώνουμε ροφήματα χωρίς καφεΐνη, όπως είναι το σιδηρόχορτο, το χαμομήλι και το τίλιο, ιδιαίτερα αν αντιμετωπίζουμε προβλήματα αϋπνίας.
- Πολύ σημαντικός παράγοντας για την ποιότητα του ύπνου μας είναι και η χρήση κατάλληλου στρώματος. Το στρώμα που επιλέγουμε, δεν πρέπει να είναι ούτε ιδιαίτερα σκληρό γιατί οι αρθρώσεις καταπονούνται, αλλά ούτε και πολύ μαλακό γιατί δεν υποστηρίζονται σωστά τα βαριά μέρη του σώματος μας. Ένα βασικό λάθος που κάνουν οι περισσότεροι άνθρωποι, σε σχέση με το στρώμα τους, είναι ότι δεν το αερίζουν όσο συχνά πρέπει και δεν το αντικαθιστούν την ώρα που πρέπει. Μην ξεχνάμε, ότι στην αγκαλιά του Μορφέα, περνάμε το 1/3 της ζωής μας. Επομένως θα πρέπει να αποδώσουμε στον ύπνο μας τη σημασία και την ποιότητα που του αξίζει. Η επιλογή του στρώματος μας, πρέπει να είναι ανεξάρτητη του κόστους του και να γίνεται με μοναδικό κριτήριο την πολύ καλή ποιότητα του.
Η επίδραση των κινητών τηλεφώνων και της τεχνολογίας γενικότερα στον ύπνο μας…
Στις μέρες μας, ως αποτέλεσμα της τεράστιας τεχνολογικής ανάπτυξης, περισσότεροι από 8 στους δέκα ανθρώπους έχουν ανοιχτό το κινητό τους ή το φορητό τους υπολογιστή στο υπνοδωμάτιο τους κατά τη διάρκεια της νύχτας. Ένας στους δυο ανθρώπους χρησιμοποιεί το κινητό του ως ξυπνητήρι, ενώ τρεις στις τέσσερις έφηβες φτάνουν στο σημείο να τοποθετούν το κινητό τους τηλέφωνο κάτω από το μαξιλάρι τους, όπου και παραμένει καθόλη τη διάρκεια του ύπνου τους. Πόσο αθώες είναι τελικά αυτές μας οι συνήθειες όμως; Οι ερευνητές έχουν στρέψει το βλέμμα τους στις βλαβερές επιδράσεις που έχει αυτού του είδους η ακραία χρήση της τεχνολογίας. Σύμφωνα λοιπόν με έρευνες, η επί μακρόν παρουσία, κινητών τηλεφώνων και φορητών υπολογιστών δίπλα από το μαξιλάρι μας, προκαλούν με βεβαιότητα διαταραχές στη λειτουργία του ύπνου αλλά και έντονο στρες.
Το βασικότερο πρόβλημα με την παρουσία των κινητών τηλεφώνων την ώρα που κοιμόμαστε, είναι το φως που εκπέμπουν. Έχει αποδειχθεί ότι η έκθεση μας σε τεχνητό φωτισμό το βράδυ, ενισχύει τους μηχανισμούς που καθυστερούν τον ύπνο και επηρεάζει το βιολογικό μας ρολόι. Ακόμη και μια απειροελάχιστη έκθεση, της τάξεως των κλασμάτων του δευτερολέπτου, στο τεχνητό φωτισμό της οθόνης του τηλεφώνου από ένα μήνυμα που ήρθε, είναι αρκετή για να επιβραδύνει το βιολογικό μας ρολόι, να διαταράξει τον οργανισμό μας και τον ύπνο μας. Και αυτό γιατί το φώς αυτό, που περιέχει μεγάλη ποσότητα μπλε ακτινοβολίας, ενεργοποιεί τα κύτταρα του αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού, ώστε να μεταφέρει μηνύματα στον εγκέφαλο και να «ξεγελά» τον οργανισμό μας, κάνοντας τον να πιστεύει ότι είναι μέρα!
Επιπρόσθετα, η διαταραχή του ύπνου από το κινητό τηλέφωνο, οφείλεται και σε καθαρά ψυχολογικούς παράγοντες. Οι άνθρωποι που αφήνουν το κινητό τους τηλέφωνο δίπλα από το μαξιλάρι τους, ανοιχτό, κατά τη διάρκεια που κοιμούνται, υποσυνείδητα δεν αποδέχονται ότι αποσύρονται από την κατάσταση της εγρήγορσης. Με αυτόν τον τρόπο δεν επιτρέπουν στον εαυτό τους ασυναίσθητα να ξεκουράζεται και να αποκόπτεται από τα εξωτερικά ερεθίσματα και επομένως δεν απολαμβάνουν έναν ατάραχο ύπνο.
Ένα σοβαρό ερώτημα που μένει επισήμως να απαντηθεί από τις σύγχρονες έρευνες, είναι το κατά πόσο η υπερβολική χρήση του κινητού τηλεφώνου και η κατάχρηση του ακόμη και τις ώρες του ύπνου, εμπλέκεται με την εμφάνιση κάποιων μορφών καρκίνου. Μέχρι και σήμερα, λίγα δεδομένα έχουν ανακοινωθεί σε σχέση με το θέμα αυτό. Σύμφωνα με μια έρευνα που ανακοινώθηκε από το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείου του Orebro στη Σουηδία, υπό τον Ογκολόγο καθηγητή Dr. Lennart Hardell, οι άνθρωποι που χρησιμοποιούσαν συστηματικά κινητό τηλέφωνο επί 25 συναπτά έτη είχαν 75% περισσότερες πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου στον εγκέφαλο από εκείνους που χρησιμοποιούσαν ενσύρματες συσκευές.
Δεν γνωρίζουμε επίσημα δεδομένα που να αποδεικνύουν ότι οι ακτινοβολία των κινητών εμπλέκεται με την εμφάνιση διαφόρων μορφών καρκίνου. Μέχρι η επιστημονική κοινότητα να αποφανθεί, η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία. Η χρήση της ανοιχτής ακρόασης ή ακουστικών τύπου hand free και ο αποχωρισμός των κινητών και tablets από κλίνης είναι η καλύτερη μέθοδος μακροπρόθεσμης προφύλαξης μας από σοβαρότατες παθήσεις.
Επίλογος…
Αναμφίβολα ο ύπνος είναι μια από τις ζωτικότερες λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού, που στις μέρες μας, ολοένα δείχνει να διαταράσσεται. Δεν μπορούμε να επιβιώσουμε εν τη πλήρη απουσία του και σίγουρα δεν μπορούμε να ευτυχίσουμε όταν βιώνουμε παντός τύπου διαταραχές του. Για αρχή, είναι καλό σε οποιοδήποτε πρόβλημα και αν αντιμετωπίζουμε, να αναζητούμε την εμπεριστατωμένη γνώμη εξειδικευμένων ανθρώπων. Ευκταίο είναι να προσπαθήσουμε να αντιμετωπίσουμε οποιοδήποτε πρόβλημα ύπνου και αν έχουμε με φυσικές μεθόδους και όχι με φαρμακευτική επέμβαση. Σε κάθε περίπτωση, με ή χωρίς τη βοήθεια της επιστήμης, βασικός μας στόχος, είναι να καταλήγουμε γαλήνιοι, κάθε βράδυ, στη στοργική αγκαλιά του Μορφέα.
Χριστίνα Μπακοπούλου
Φαρμακοποιός.